TẠI SAO NGƯỜI TA CÒN MÃI NGHE HỌ HÁT?
Tại sao chúng ta còn nghe mãi những ca sĩ này hát những bài hát này, dù không bất kỳ ai trong số họ từng được mệnh danh là vocalist? Tất nhiên, có vẻ chẳng ai trong số các ca sĩ yêu quí của chúng ta ngày đó đã từng được đào tạo kỹ năng xướng âm hoặc thanh nhạc. (Mấy kẻ trong số họ có thể xướng âm ngay một dòng nhạc mà không tập trước? Bao nhiêu người có thể hát không cần hỗ trợ của dàn ampli cùng với loa?) Cũng thế, trong số các nhạc sĩ viết ca khúc cho họ hát cũng có mấy ai đã từng học qua hòa âm từ sơ đến cao cấp, nói gì đến đối âm “thuận” với đối âm “nghịch”, nói gì đến các kỹ thuật tẩu pháp - để biết thế nào là triển khai “nhạc đề”, thế nào là khai thác “cung”, “quãng”? Tóm lại, cả người viết ca khúc lẫn người hát đều chỉ là “nghiệp dư”, chỉ là “tự phát”, một cách hồn nhiên, thế thôi. Tuy nhiên, nhiều người trong chúng ta sẽ không đánh đổi dù chỉ một câu họ hát để lấy thậm chí cả một tủ CD “Tiếng Hát Thanh Lam”.
Không ít người đã trả lời rằng những ca sĩ của chúng ta ngày đó tuy không qua đào tạo hàn lâm nhưng được trời cho chất giọng rất hay, rất độc đáo, “chẳng ai giống ai”, “chẳng lẫn vào đâu được”. Họ chỉ cần cất tiếng hát lên một vài chữ, ta đã có thể nhận ra là ai - Carol Kim ắt phải khác Julie Quang, Connie Kim không hề giống Mai Lệ Huyền, Thanh Tuyền lại càng khó lẫn với Thanh Thúy. Duy Khánh thì không thể nào bị nhầm thành Chế Linh, Nhật Trường thành Hùng Cường, Tuấn Ngọc thành Sĩ Phú, Jo Marcel thành Elvis Phương cho được. Ca khúc họ hát cũng thế, cứ như thể đã được “đo ni đóng giày” vậy: Đúng như có người đã bảo, nghe “buồn vào hồn không tên” thì ắt là người này, “từng bước từng bước thầm” - hẳn là người kia, “gửi tới em gửi tới em một hạt mưa lẻ loi” - phải là người ấy, “cái trâm em cài là do người yêu em biếu đó” - chắc chắn là người nọ, “mỗi năm đến hè lòng man mác buồn” - thôi rồi, lại người khác nữa! Ấy chưa kể nhạc intro và phối khí: Chỉ “trong vòng đôi ba (thậm chí “một”) nốt nhạc”, ta đã nhận ra “bài quen, người quen”. Tóm lại, tất cả - từ giọng hát, đến bài hát, nhạc đệm - đều để lại ấn tượng “in hằn, khoét sâu, đâm thủng”, khiến người nghe phải “nhớ cả đời”, thậm chí “cả đến kiếp sau” - điều mà “nhạc ta” hôm nay có “mơ cũng chả được” (khiến một nhạc sĩ đương đại ganh tị đến mất cả kiên nhẫn, phải thét lên: “Thời này mà người ta cứ còn nghe mãi một loại nhạc… như thế là bất bình thường!”)
Một cách giải thích quen tai nữa là các ca
sĩ ngày đó hát “có hồn” hơn, và các
ca từ cũng “có ý nghĩa” hơn, đồng
thời “văn vẻ” hơn. Trong hai điều vừa
nêu, thực ra, điều thứ hai (ca từ) có tính quyết định: Nếu lời ca “vô nghĩa” hay “thô thiển”, ai có thể hát cho “ra
hồn”? Và nó cũng đòi hỏi cách diễn tả phù hợp. Nhân đây không thể không nhớ
đến những “ca” phối hợp trớ trêu giữa một bên là “ca từ ngày đó”, còn bên kia - “giọng
hát bây giờ”, mà kết quả là người viết ca khúc phải than thở rằng ca sĩ “hát nhạc ông không ra được cái hồn”, hoặc
thậm chí năn nỉ người hát “tha cho nhạc
của ông”!
Lí do người ta đưa ra có khi còn cực đoan
hơn thế. Chẳng hạn, theo mợ tôi - một người rất sành bếp núc - thì ‘các giọng hát ngày ấy là chim trời, cá biển,
tự sinh tự trưởng, chẳng do ai nuôi nhốt, ắt “thịt” phải săn hơn, ngọt hơn, có
giá trị dinh dưỡng hơn hẳn so với các “diva”, “divo” được sản xuất từ chuồng
trại công nghiệp hôm nay, dù có tẩm ướp gia vị đủ loại thế nào thì cứ vẫn
“không bở bục cũng dai nhách”, chưa kể phẩm mầu công nghiệp, dư lượng kháng
sinh, mợ có muốn thử cũng chả đành lòng.’ Còn theo cậu tôi - rất sành hoa
quả - thì ‘họ như quả tự nhiên chín cây,
thơm, lành, mát, ngọt, ngon, bổ, đủ kiểu, chẳng như hôm nay, rặt hàng biến đổi
gien hết canh tác bằng phân hóa học, thuốc trừ sâu, lại thu hoạch bằng thuốc
kích phọt, thuốc thúc chín, rồi bảo quản bằng “phong phú và đa dạng” các hóa
chất “chưa được kiểm định” khác, thảy đều “nằm ngoài danh mục cho phép”, bao
giờ chán sống cậu mới ăn.’
Hẳn rằng tất cả những lí lẽ “yêu” / “ghét”,
“đẹp” / “xấu”, “hay” / “dở” của chúng ta đều chủ quan. (Như một “nhà” nổi tiếng
nào đó đã phán: “Đẹp là gì? Ấy là con cóc
cái đối với con cóc đực của nó!”) Chỉ cần lấy thí dụ về ca nhạc thôi:
Michael Jackson có là tượng đài của bao nhiêu người thì cũng có bấy nhiêu kẻ bĩu
môi. Whitney Houston đoạt hết Grammy này đến Grammy khác ư? Ái chà, nhưng bảo
đảm trong túi xách của ô-sin nhà tôi sẽ chẳng bao giờ có CD của diva ấy. Thần
tượng của bạn có giọng ca siêu phàm đến độ có thể “hát hay cả một danh bạ điện thoại” hả? Tốt thôi, nhưng ông (hay bà)
ấy cứ việc nằm yên đấy trong sọt rác của một ai đấy khác, chả tại sao hết! Trở
lại với những ca sĩ của chúng ta ngày đó, với chủ quan tôi, có thể sẽ không bao
giờ thôi nghe họ không hẳn vì những giọng hát và những bài hát ấy “thực sự
hay”, mà đơn giản tôi không chỉ nghe họ hát, cũng không chỉ nghe lại những ca
khúc; tôi “nghe” lại một phần đời của tôi và của cả những người thiết thân nhất
với tôi.
Trang “Saigon Hợp Tuyển” dưới đây để dành cho cậu mợ tôi và những ai cùng sở thích (Người xem có thể click vào tên mỗi bài hát để nghe/nhìn clip.):
SG Hợp Tuyển on VIMEO SG Hợp Tuyển on UTUBE
Carol Kim Carol Kim
Chế Linh Chế Linh
Connie Kim Connie Kim
Duy Trác Duy Trác
Elvis Phương Elvis Phương
Giao Linh Giao Linh
Hùng Cường Hùng Cường
Hùng Cường + Mai Lệ Huyền Hùng Cường + Mai Lệ Huyền
Hương Lan Hương Lan
Jo Marcel Jo Marcel
Julie Quang Julie Quang
Kim Tước Kim Tước
Lê Uyên Phương Lê Uyên Phương
Minh Hiếu Minh Hiếu
Ngọc Cẩm + Ng. Hữu Thiết Ngọc Cẩm + Ng. Hữu Thiết
Nhật Trường Nhật Trường
Nhật Trường + Thanh Lan Nhật Trường + Thanh Lan
Phương Dung Phương Dung
Phương Hồng Quế Phương Hồng Quế
Sĩ Phú Sĩ Phú
Thái Châu Thái Châu
Thái Hiền Thái Hiền
Thanh Lan Thanh Lan
93) Tưởng Niệm Tưởng Niệm
94) Xuân Đã Về Xuân Đã Về
Thanh Thúy Thanh Thúy
Thanh Tuyền Thanh Tuyền
Trần Vĩnh Saxo Trần Vĩnh Saxo
102) Love Story Love Story
Tuấn Ngọc Tuấn Ngọc
Uyên Phương Uyên Phương
hỗ trợ @ https://www.youtube.com/playlist?list=PLSOw3Nw-rv-P43FblMiZaVl0QAYrSiXae
ReplyDeletevà http://vimeo.com/channels/610380/videos